Ljósmyndatæknin, sem kom til sögunnar á nítjándu öld, veitir okkur frábæra innsýn í lífið á hverjum tíma.
Allir Íslendingar sem upplifðu nítjándu öldina eru nú fallnir frá og því verðum við nútímamenn að notast við sögulegar heimildir til að skilja og átta okkur á þeim annars gleymda tíma.
Ljósmyndir eru þar auðvitað einstaklega mikilvægar, ekki síst mannamyndir.
Gallinn er sá að á nítjándu öld voru það fyrst og fremst efnaðir einstaklingar sem voru myndaðir, sem þýðir að aðeins brotabrot af fólkinu er til á ljósmynd.
Hér sjáum við andlit íslenskra karla sem allir sátu á Alþingi á nítjándu öld.
Alþingi lá í dvala frá árinu 1800 þangað til það var endurreist árið 1843 eftir mikla baráttu sjálfstæðishreyfingarinnar íslensku.
Alþingi starfaði fyrst um sinn í húsi Latínuskólans, sem nú heitir Menntaskólinn í Reykjavík. Fram til 1874, þegar Danakonungur afhenti Íslendingum stjórnarskrá, var hið endurreista Alþingi aðeins ráðgjafarþing sem fór ekki með löggjafarvald, heldur veitti konungi ráðgjöf um stjórn landsins.
Á vef Alþingis eru myndir af flestöllum þingmönnunum sem sátu á Alþingi á því tímabili og hér birtast þeir í stafrófsröð. Sviðið hér er mjög stórt. Mennirnir voru fæddir á ólíkum tímum, sumir á átjándu öld, og myndirnar voru teknar á ólíkum tímabilum. Hér er ekki sögð ævisaga hvers og eins, en hægt er að lesa sér til um mennina á vef Alþingis.
Hefur útlit Íslendinga breyst frá því þessar ljósmyndir voru teknar? Eða eru þetta sömu andlitin í öðrum búningum?
Einu sinni lýsti Halldór Laxness andliti manns með þessum orðum: „hjálmfagurt, með loðnum brúnum, hrikalegum kinnbeinum, arnarnefi og samanbitnum munnsvip, […] ferlegt eins og sjálf hin þverhníptu klettabelti, sem gnæfa yfir ysta hafi heimsins, hefðu feingið lausn í þessari mannlegu ásjónu.“
Hvernig mynduð þið lýsa andlitunum sem birtast hér?
Arnljótur Ólafsson. F. á Auðólfsstöðum í Langadal 21. nóv. 1823, d. 29. okt. 1904.
Árni Böðvarsson. F. á Görðum í Önundarfirði (skírður 24. okt.) 1818, d. 25. apríl 1889.
Árni Einarsson. F. á Vilborgarstöðum í Vestmannaeyjum 12. júní 1824, d. 19. febr. 1899.
Ásgeir Einarsson. F. í Kollafjarðarnesi 23. júlí 1809, d. 15. nóv. 1885.
Benedikt Sveinsson. F. á Sandfelli í Öræfum 20. jan. 1826 (mun þó sjálfur hafa talið fæðingarár sitt 1827), d. 2. ágúst 1899.
Bergur Thorberg. F. á Hvanneyri í Siglufirði 23. jan. 1829, d. 21. jan. 1886.
Bjarni Johnsen. F. á Bessastöðum á Álftanesi 11. ágúst 1809, d. 21. sept. 1868.
Bjarni Thorsteinsson. F. á Sauðhúsnesi í Álftaveri 31. mars 1781, d. 3. nóv. 1876.
Björn Halldórsson. F. í Skarði í Dalsmynni 4. nóv. 1823, d. 19. des. 1882.
Björn Jónsson. F. á Hólum í Hjaltadal 14. maí 1802, d. 20. júní 1886.
Björn Pétursson. F. á Eiðum 2. ágúst 1826, d. í Winnipeg 25. sept. 1893.
- Daníel Thorlacius. F. í Stykkishólmi 8. maí 1828, d. 31. ágúst 1904.
Davíð Guðmundsson. F. á Vindhæli á Skagaströnd 15. júní 1834, d. 27. sept. 1905.
Eggert Briem. F. á Kjarna í Eyjafirði 15. okt. 1811, d. 11. mars 1894.
Egill Egilsson. F. á Bessastöðum á Álftanesi 8. júlí 1829, d. 14. jan. 1896.
Eiríkur Ó. Kúld. F. í Flatey á Breiðafirði 12. júní 1822, d. 19. júlí 1893.
Gísli Brynjúlfsson. F. á Hólmum í Reyðarfirði 3. sept. 1827, d. 29. maí 1888.
Grímur Thomsen. F. á Bessastöðum á Álftanesi 15. maí 1820, d. 27. nóv. 1896.
Guðmundur Einarsson. F. í Skáleyjum 25. (kb. 27.) mars 1816, d. 31. okt. 1882.
Halldór Jónsson. F. á Ytrahóli á Skagaströnd 25. febr. 1810, d. 17. júlí 1881.
Halldór Kr. Friðriksson. F. á Stað í Grunnavík 19. eða 27. nóv. 1819, d. 23. mars 1902.
Hallgrímur Jónsson. F. á Húsavík við Skjálfanda 16. ágúst 1811, d. 5. jan. 1880.
Hallgrímur Jónsson. F. að Ási í Melasveit 19. nóv. 1826, d. 18. jan. 1906.
Hannes Stephensen. F. á Hvanneyri í Borgarfirði 12. okt. 1799, d. 29. sept. 1856.
Helgi Hálfdánarson. F. að Rúgsstöðum í Eyjafirði 19. ágúst 1826, d. 2. jan. 1894.
Helgi Thordersen. F. á Arnarhóli í Reykjavík 7. apríl 1794, d. 4. des. 1867.
Hjálmur Pétursson. F. á Sigmundarstöðum í Þverárhlíð 23. des. 1827, d. 5. maí 1898.
Jakob Guðmundsson. F. á Reynistað í Skagafirði 2. eða 10. júní 1817, d. 7. maí 1890.
Jens Sigurðsson. F. á Hrafnseyri við Arnarfjörð 6. júlí 1813, d. 2. nóv. 1872.
Jóhann Briem. F. á Kjarna í Eyjafirði 7. ágúst 1818, d. 18. apríl 1894.
Jón Bjarnason. F. á Hraunum í Fljótum 4. jan. 1807, d. 1. mars 1892.
Jón Guðmundsson. F. í Melshúsum í Reykjavík 10. (kb. 15.) des. 1807, d. 31. maí 1875.
Jón Hávarðsson. F. á Hólum í Norðfirði 10. ágúst 1800, d. 5. mars 1881.
Jón Hjaltalín. F. í Saurbæ á Hvalfjarðarströnd 27. apríl 1807, d. 8. júní 1882.
Jón Johnsen. F. á Drumboddsstöðum í Biskupstungum 24. febr. 1806, d. 7. júlí 1881.
Jón Jónsson í Vík. F. í Kalmanstungu 30. júlí 1830, d. 28. apríl 1878.
Jón Pétursson. F. á Víðivöllum í Blönduhlíð 16. jan. 1812, d. 16. jan. 1896.
Jón Sigurðsson á Gautlöndum. F. á Gautlöndum í Mývatnssveit 11. maí 1828, d. 26. júní 1889 í Bakkaseli í Öxnadal á leið til þings.
Jón Sigurðsson forseti. F. á Hrafnseyri við Arnarfjörð 17. júní 1811, d. 7. des. 1879.
Jósep Skaftason. F. á Skeggjastöðum á Langanesströnd 28. maí 1802, d. 30. júní 1875.
Kristján Kristjánsson. F. á Þórðarstöðum í Fnjóskadal 21. sept. 1806, d. 13. maí 1882.
Ólafur Johnsen. F. í Mýrarhúsum á Seltjarnarnesi 8. jan. 1809, d. 17. apríl 1885.
Ólafur Pálsson. F. í Ásum í Skaftártungu 7. ágúst 1814, d. 4. ágúst 1876.
Ólafur Sigurðsson. F. í Ási í Hegranesi 19. sept. 1822, d. 11. júlí 1908.
Páll Melsteð. F. á Möðruvöllum í Hörgárdal 13. nóv. 1812, d. 9. febr. 1910.
Páll Ólafsson. F. á Dvergasteini 8. mars 1827, d. 23. des. 1905.
Páll J Vídalín. F. í Víðidalstungu 3. mars 1827, d. 20. okt. 1873.
Pétur Guðjohnsen. F. á Hrafnagili í Eyjafirði 29. nóv. 1812, d. 25. ágúst 1877
Pétur Havsteen. F. á Hofsósi 17. febr. 1812, d. 24. júní 1875.
Pétur Pétursson. F. á Miklabæ í Blönduhlíð 3. okt. 1808, d. 15. maí 1891.
Sighvatur Árnason. F. í Ysta-Skála undir Eyjafjöllum 29. nóv. 1823, d. 20. júlí 1911.
Sigurður Gunnarsson. F. á Ærlæk í Öxarfirði 10. okt. 1812, d. 22. nóv. 1878.
Sigurður Melsteð. F. á Ketilsstöðum á Völlum 12. des. 1819, d. 20. maí 1895.
Skúli Thorarensen. F. á Hlíðarenda í Fljótshlíð 28. mars 1805, d. 1. apríl 1872.
Stefán Eiríksson. F. á Hoffelli í Nesjum 17. maí 1817, d. 12. sept. 1884.
Stefán Jónsson. F. á Hlöðum á Þelamörk 24. sept. 1802, d. 11. okt. 1890.
Stefán Thordersen. F. í Odda á Rangárvöllum 5. júní 1829, d. 3. apríl 1889.
Sveinn Níelsson. F. á Kleifum í Gilsfirði 14. ágúst 1801, d. 17. jan. 1881.
Sveinn Skúlason. F. á Efri-Þverá í Vesturhópi 12. júní 1824, d. 21. maí 1888.
Torfi Einarsson. F. í Kollafjarðarnesi 25. des. 1812, d. 21. des. 1877.
Tryggvi Gunnarsson. F. í Laufási við Eyjafjörð 18. okt. 1835, d. 21. okt. 1917.
Þórarinn Böðvarsson. F. í Gufudal 3. maí 1825, d. 6. maí 1895.
Þórarinn Kristjánsson. F. á Þönglabakka 8. nóv. 1816, d. 10. sept. 1883.
Þórður Guðmundsson. F. í Arnardal við Ísafjarðardjúp 11. apríl 1811, d. 19. ágúst 1892.
