Allir þekkja sovésku tíkina Laiku sem fór á sporbraut um Jörðu fyrst Jarðarbúa og sömuleiðis höfum við flest heyrt sögur af geimferðum fleiri kvikinda, frá ávaxtaflugum til simpansa. En hvað með ketti — hafa þeir ekkert látið til sín taka á þessum vettvangi?

 

Jú, að sjálfsögðu. Reyndar hefur aðeins einn köttur gerst svo frægur að fara út í geim, og sá var franskur.

 

Franska geimvísindastofnunin (Centre national d’études spatiales, CNES) var stofnuð árið 1961, á valdatíð Charles de Gaulle.

 

Vísindamenn CNES fóru fljótt að gera tilraunir með að varpa smádýrum upp í himingeimana. Eftir að þrjár rottur — þeir Hector, Castor og Pollux — höfðu fengið að bregða sér út í geim var árið 1963 ákveðið að prófa stærri dýr, og varð þá köttur fyrir valinu.

 

Geimrottan Hector ræðir við einn af köttunum í þjálfunarbúðum CNES.

Geimrottan Hector ræðir við einn af köttunum í þjálfunarbúðum CNES.

 

Til að byrja með voru fjórtán villikettir af götum Parísar settir í sérstakt æfingaprógramm til að finna hæfustu geimfarana. Kettirnir voru þá meðal annars látnir dvelja í háþrýstiklefa til að líkja eftir aðstæðum við geimflug, og einnig rannsakað hvernig þeir þyldu að ferðast á miklum hraða eða í miklum hávaða.

 

Kettirnir voru látnir dvelja í þessum kössum til að venja þá við plássleysið í eldflauginni.

Kettirnir voru látnir í þessa kassa til að venja þá við plássleysið í eldflauginni.

 

Að lokum stóð einn köttur uppi sem hinn útvaldi: svarthvít læða sem síðar fékk nafnið Félicette. Og þann 18. október 1963 var henni skotið á loft um borð í franskri Véronique-eldflaug frá Hammaguir í alsírsku eyðimörkinni.

 

geimkettir17

Félicette.

 

Flugið stóð í 13 mínútur. Kisa flaug 157 kílómetra upp í hitahvolf Jarðarinnar, og sveif svo niður, heilu og höldnu aftur niður á jörðina. Þaðan var hún svo flutt aftur til Parísar þar sem vísindamenn CNES rannsökuðu áhrif geimferðarinnar.

 

CNES gerði svo aðra tilraun til að koma ketti út í geim þann 24. október, en því miður fór eitthvað úrskeiðis og eldflaugin með kisa innanborðs brotlenti skömmu eftir flugtak. Kötturinn sá, sem hafði ekki fengið nafn, fórst í slysinu.

 

Síðan hefur ekkert ríki reynt að senda kött út í geim — þó að árið 2013 hafi Íran reyndar lýst því yfir að þeir hefðu hug á að senda kött út í geim, en margir sérfræðingar efast um burði Írana til þess. En það yrði auðvitað persneskur köttur.

 

Skoðum fleiri svipmyndir frá þjálfunarbúðum frönsku geimkattanna:

 

 

geimkettir3

 

geimkettir4

 

geimkettir5

 

geimkettir6

 

geimkettir7

 

geimkettir8

 

Og frá geimferð Félicette hinnar fræknu:

 

Eldflaugaskotpallurinn í Hammaguir.

Eldflaugaskotpallurinn í Hammaguir.

 

Geimhylkið sem Félicette ferðaðist í.

Geimhylkið sem Félicette ferðaðist í.

 

Kisu komið fyrir í hylkinu.

Kisu komið fyrir í hylkinu.

 

Kveikt í.

Kveikt í.

 

Véronique-eldflaugin í flugtaki.

Véronique-eldflaugin í flugtaki.

 

CNES-liðar á leið að ná í Félicette á þyrlu.

CNES-liðar á leið að ná í Félicette á þyrlu.

 

Þarna inni leyndist kisa.

Þarna inni leyndist kisa.

 

Vísindamenn CNES stilla sér upp með geimfaranum.

Vísindamenn CNES stilla sér upp með geimfaranum.

 

Sjá má alla sögu Félicette í þessu stutta myndbandi:

Vídjó

 

03

 

Myndir af nospremieresannees.fr.